Çocukta Ahlaki Gelişim

Ebeveynlerin neredeyse her konuda rol model olduğu düşünülürse, çocuklarının naasıl bir yetişkin olacağı konusunda da ebeveynler çok önemli bir faktördür.

  • -uygulanan ödül ceza yöntemleri
  • -kişilik yapıları
  • -bilişsel yaklaşımları
  • -düşünce stilleri
  • -değerler, tutumlar, görüşler
  • -kendi yetiştirilme tarzlarına göre çocuk yetiştirme yaklaşımları

Bu maddeler, çocuğun yetiştirilmesinde ahlaki boyuta da etki eden etmenlerdir. En önemli noktalardan biri olan karakter oluşumu ve değerler ahlaki gelişim açısından dikkat edilmesi gereken noktalardır.Ahlaki duygu, ahlaki davranış ve ahlaki biliş; ahlak gelişminin temel taşlarındandır.

Ahlaki gelişime bakıldığında; anne baba tarafından sevginin yetersiz kaldığı ya da aşırı baskıcı, kontrolcü, otoriter yaklaşımlar aile içinde ve çocukta olumsuzluklara sebep olabilmektedir. Bunların yanında disiplin de bu konuda önemli bir yere sahiptir. Katı ve sert bir disiplin tutumunun aksine dengeli ve tutarlı olan sağlıklı disiplin uygulayan anne babaların çocuklarında; yardımseverlik, cömertlik, sevgilerini daha çok ve rahat ifade etme özellikleri görülmektedir.

Ahlaki boyuta bakılacak olursa;

  • anne baba tarafından güven, sevgi, şefkat, empati, merhamet, saygı, adalet, sadakat kazanımı ihtyaçlarının karşılanması
  • kural ve sorumlulukların içselleştirilmesi
  • yetişkinlerle sağlıklı bir özdeşim kurabilmesi

ana temaları oluşturmaktadır.

Anne babaların çocuklarına deneme, keşfetme, öğrenme olanakları sunması; ahlaki biliş açısından dikkat edilmesi gereken noktalardandır. Bunun için uygun ortam sağlanması gerektiği gibi,çocuğa cesaretlendirme, heveslendirme, destekleme, takdir etme, sorumluluk almasını sağlama konusunda da anne babalar hassas davranmalıdır.

Yaşa göre bakılırsa, 2 yaşına kadar olan çocuklar için belli bir sınırdan, kuraldan, yasaktan bahsetmek mümkün değildir. 2-6 yaş arasında ise yavaş yavaş kurallar oluşmaya başlar. Fakat çocuk, bilinçli bir şekilde bu kuralları içselleştirmiş durumda değildir. Tüm bu kural aşamaları, özümseme durumları yaş ilerledikçe düzene oturur. Her yıl daha da ilerlemiş ve gelişmiş şekilde yaşantıya dökülür.

Kurallar ve sınırlar bu şekilde ilerlediği gibi okul zamanında da devam eder.Zamanla özümsenen bu durum ahlak gelişimine etki eder ve gerekçe, amaç (kurallar sınırlar niçin gerekli, niçin uyaarız, niçin vardır) bilinçli bir şekilde çocukta oluşur. 

Ebeveynlere düşen görevler bu noktada da önemlidir. Yapılan hatalar, yanlış tutumlar kalıcı iz bırakabilmektedir. Baskı, eleştiri ve ceza ortamındaki çocuk; kaygılı, tedirgin, endişeli, hata yapma korkusu çok fazla olan, kısıtlı ve çekingen davranan bir yapı geliştirecektir.

Sağlıklı yaklaşımda ise; uzlaşıcı, yapıcı bir denge sözkonusudur ve bu durum çocuktaki özsaygıyı da olumlu bir şekilde etkiler.

Anne Babalar Ne Yapabilir?

  • -çocuğun gelişim özellikleri dikkate alma
  • -iyi bir iletişim ortamı oluşturulma
  • -doğumdan itibaren ahlaki eğitime başlama( güven ve ilgi..)
  • -dengeli disiplin ortamı oluşturma
  • -yerinde ve uygun olarak uygulana ceza-ödül yöntemi
  • -iyi bir örnek model oluşturma
  • -okul takibi
  • -aile bireylerinin işbirliği içinde olması (tutarlı yaklaşımlar)

Çocuğa bu ahlaki eğitim verilirken, ahlaki gelişimi destekleme amaçlı; dikkat edilmesi gereken hususlardan biri de çocuğun karakteri, kişisel özellikleridir. Çocuğun dili ile adımlar atmak; en verimli ve sağlıklı sonuca ulaştıracaktır.

 


Geri