Depresyon yaygın olarak görülen bir duygu durum bozukluğudur. Her insan zaman zaman kendini çaresiz, umutsuz ve üzgün hissedebilir. Bir kişinin hayatına ve geleceğine yönelik hissettiği bu duyguların yoğunluğu arttığında ve günlük yaşantısını olumsuz olarak etkilediğinde depresyonun ortaya çıktığını söyleyebiliriz. Uç noktalarda yaşanan duygular ve beraberinde getirdiği uzun süreli fiziksel semptomlar bireyin günlük işlevselliğine bir tehdit olabilir.
Depresyon süreci kişiden kişiye göre farklı şekillerde gelişir. Bu süreçte kişiler yoğun bir çaresizlik ve yalnızlık hissi duyabilirler. Depresyonda olan kişiler günlük yaşamlarında karar vermede zorlanabilirler ve aşırı bir kaygı hali söz konusu olabilir. Hiçbir şeyin iyi olmadığı ve olmayacağı düşüncesi, kendini değersiz hissetme gibi kişinin kendine ve hayatına yönelik çarpık inançları bireyi duygusal bir boşluk algısına sürükleyebilir. Bu noktada depresyon sürecinde psikolojik destek çok önemlidir.
Her birey depresyonu farklı şekillerde yaşar. Çünkü her birey farklı psikolojik, biyolojik ve sosyal faktörlerden etkilenir. En sık karşılaşılan belirtiler ise;
Bilişsel Davranışçı Terapi, bireylerin davranış ve duygu durumlarını inceleyen modellerden geliştirilmiş, çoğu psikolojik bozukluğun terapi sürecinde oldukça etkili olan bir psikoterapi türüdür. BDT şimdiki zamana odaklanır. Bireyin güncel sorunlarına yönelik çözüm odaklı bir terapidir. Her ne kadar bireyin mevcut problemlerine odaklanılsa da BDT ile bireyin hayatının her döneminde sorunlarıyla baş edebileceği beceriler kazanması da hedeflenir.
Güncel sorunlardan yola çıkarak bireyin geçmiş yaşantıları sebebiyle oluşturduğu uyumsuz duygu, düşünce ve davranışlarını değiştirmesi amaçlanır. Birey uyumsuz düşüncelerini belirleyip gerçekliğe uygun olarak ele almaya başladığında kendini daha iyi hissedebilir. BDT’de davranış değişikliği ve problem çözmenin yanı sıra bireye bazı beceriler kazandırmak da hedeflenir. Bu beceriler (çarpık düşünceleri belirlemek, olumsuz inançları değiştirmek, yeni ilişkiler kurma becerisi gibi) kişiye sıkıntı veren durumlara göre şekillenir. Bilişsel Davranışçı Terapi sürecinin sonunda bireyden kendine yönelik olumsuz inançlarını ve uyumsuz davranışlarını bırakması, kendine ve yaşamına yönelik gerçekçi düşünceler geliştirmesi beklenmektedir.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) depresyona yol açan olumsuz düşünce sistemlerinin değiştirilmesi ve olumlu bir algının oluşturulması açısından oldukça etkili olabilmektedir. Depresyon döneminde olan bir bireyde yoğun duygu değişimleri nedeniyle uyumsuz ve olumsuz otomatik düşünceler çoğalabilir. Bu otomatik düşünceler işlevsel olmayan davranışlara yol açabilirler. Bu noktada BDT ile bireye sıkıntı veren düşünceler belirlenir ve bireyin bu düşüncelerle başa çıkmasını sağlayacak beceriler edinmesi hedeflenir. Bireyin olumsuz inançlarının yol açtığı depresif belirtileri ortadan kaldırmaya yönelik bir süreçtir. Depresyona yol açan düşüncelere yönelik farkındalık kazandırmak ve bu düşüncelerin gerçeğin bir yansıması olmadığını anlatmak amaçlanır. Depresyon bozukluğunda uygulanan BDT ile bireylere depresyonla baş etmeye yönelik bilişsel ve davranışçı becerileri kazandırılabilir ve bireylerin işlevselliklerinin normale dönmesini sağlanabilir.
M. Berk KARAOĞLU
Psikolog-Aile Danışmanı