ÇOCUKLARDA TUVALET EĞİTİMİ VE ALT ISLATMA PROBLEMİ
Sağlıklı bir çocuk gelişim aşamalarını yaşına göre tamamlamış olmalıdır. Tuvalet eğitimi de önemli alanlardan biridir. 24 ve 36 aylar arası tuvalet eğitiminin en uygun olduğu zamanlardır. Tuvalet eğitimi ne çok erken ne çok geç verilmelidir. Erken tuvalet eğitimi çocuklarda kızgınlık yaratabilirken, geç verilen tuvalet eğitimi de çocuğun kendine olan güveninin azalmasına neden olur. Tuvalet eğitimine başlamadan önce çocuğun kendisini hazır hissetmesi ve kendisini ifade edebilmesi (yürüyebilmesi, 2-3 saat altını kuru tutabilmesi, altının ıslanmasından rahatsızlık duyduğunu ifade etmesi, isteklerini söylemesi vb.) ve kas gelişimini tamamlamış olması gerekmektedir.
Tuvalet eğitimi verilirken sabırlı olmak çok önemlidir. Tuvalet eğitimine çocuğu lazımlığa alıştırarak başlanabilir. Lazımlık çocuğun ulaşabileceği yerde olmalı ve ilk başta kıyafetlerle oturtularak alışması sağlanabilir. Çocuğun olabildiğince kendi başına çıkarabileceği kıyafetler giydirmek önemlidir. Eğer çocuk lazımlığa ya da tuvalete oturmak istemezse onun yanında kalınıp, oyalanması sağlamaya çalışılmalıdır. Tuvalet eğitimine devam edilen çocukta ara ara kaçırmalar hoş karşılanmalıdır ve çocuğa kesinlikle bu durum yüzünden ceza verilmemeli ve kızılmamalıdır. Çocuğun altına geceleri bez bağlamak çocuğa ‘geceleri altına kaçırabilirsin’ gibi son derece yanlış mesaj verebileceği için kesinlikle bez bağlanmamalıdır. Çocuğa sürekli tuvaletin geldi mi diye sormak yanlış olur bunun yerine çocukla birlikte ara ara tuvalete gidip kontrol etmek daha uygundur. Çocuğu tuvalet eğitimi sırasında tiksindirmemek gerekir. Çocuk çişini ya da kakasını yaptıktan sonra ‘çok kötü kokuttun, ne pis’ gibi sözler kesinlikle söylenmemelidir. Çocuk tuvaletini yapmayı öğrenmeye başladığı zaman büyük tepkiler verip bunu törenselleştirmek sonraki sürece zarar verir. Ancak çocuk tuvalete yetişememiş olsa bile tuvalete gidip pantolonunu çıkarmış olması övülmelidir. Çocuğun tuvaletini yapmadan önceki davranışları iyi saptanırsa çocuğu tuvalete yönlendirme uygun zamanda gerçekleşebilir. Tuvalet eğitimi gelişimin doğal aşamasıdır ve çocuğun genel başarısı ve başarısızlığı olarak nitelendirilmemelidir.
Alt ıslatma davranışı ise çocuklar gündüzleri 2 yaş, geceleri 3 yaş civarında tuvaletlerini tutabilirler. 5 yaşını doldurmuş ve haftada en az iki gece altını ıslatıyorsa alt ıslatma problemi vardır. Fiziksel nedenleri, merkezi sinir sistemi bozuklukları, doğuştan gelen boşaltım problemi, derin uyku, tuzlu ve sulu yemekler, epilepsi ve kas kontrolü gecikmesi gibi nedenler olabilir. Psikolojik nedenleri ise, baskıcı tuvalet eğitimi, ilgi çekme, kardeş kıskançlığı, okula başlama, boşanma, yakın kaybı, kayıplar gibi nedenler etkileyebilmektedir.
Gece altını ıslatan çocuklarda derin uyku daha sıklıkla görülür. Yatmadan önce çocuğa sulu besin vermemeye çalışılmalıdır ve gece altını ıslattığı saatler tespit edilip tuvalete kaldırmaya özen gösterilmelidir. Gündüz altına kaçıran çocuklarda ise bu durumu çeşitli nedenler tetikleyebilir. Sürekli altını ıslatan çocuklarda ise fiziksel bir sorundan bahsedilebilir.
Altını ıslatan çocuklara kesinlikle ceza verilmemeli çünkü ceza vermek çocuğun kaygısını arttırır. Altını ıslatan çocuğa aşırı ilgi gösterilmemelidir, idrar kesesinin kapasitesini arttırmak için çocuğun gün içinde çişi geldiği zamanlarda belirli bir süre tutmasını ve süreyi giderek arttırmaya çalışmasını sağlamak gerekebilir. Çocuk geceleri tuvalete kaldırılabilir. Çocuğa tekrardan bez kesinlikle bağlanmamalıdır. Altını ıslatan çocuklarda boncuk yöntemi ya da takvim yöntemi gibi methodlar işe yarayabilir.
Uzman Klinik Psikolog M. Berk Karaoğlu