Çocuğumun Öz güveni

Bebeklikten itibaren oluşmaya başlayan özgüven, ilerleyen zamanlarda eksiklik ya da fazlalığa bağlı olarak çocuklarda olumsuz etkiye sahip olabilmektedir.  

Çocuk kendini ne kadar değerli buluyor?  

Çocuk kendine ne kadar değer veriyor?  

Kendini nerede görüyor?  

Bu sorular çocuğun özgüvenini değerlendirmek adına anne babaların sorması gereken sorulardır.  

Çocuğumun özgüvenini neler etkiler? 

• Aşırı baskıcı ve kontrolcü anne baba tutumları 
• Arkadaşlarıyla ya da kardeşleriyle olan kıyaslamalar 
• Okulda öğretmenleri, arkadaşları tarafından azarlanma, aşırı eleştirilme, ezilme 
• Mükemmeliyetçi ve aşırı koruyucu yaklaşımlar 
• Aşırı ilgili, her şeyi yapan ebeveyn modeli 

Özellikle en etkili faktör anne baba yaklaşımlarıdır. Onların çocuğa davranış şekilleri, iletişim şekli çocuğun özgüveninin oluşmasında büyük etki taşımaktadır. Ardından çocuğun diğer çevresi (okul, arkadaşlar, akrabalar..) gelmekte ve bunlar da özgüvenin şekillenmesinde rol almaktadır. 

Çocuğumun özgüveni düşükse bunu nasıl anlarım? 

• Çocukta yetersizlik hissi 
• Kendisini sürekli kardeşleriyle ya da akranlarıyla kıyaslaması 
• Sürekli olarak kendisinde eksiklikler görme 
• Çekimser, içe kapanık, kaygılı, tedirgin davranışlar 
• Yetersizlik hissine bağlı kendisine karşı öfke, suçlama, kızgınlık 
• Mükemmel, en iyisi olma çabası 
• Çevreye uyum sağlamada zorluk yaşaması (etkinlikler, programlar, uygulamalar, ilişkiler..) 
• Aşırı şekilde yanlış yapma korkusu 
• Süreklilik gösteren başarısızlık kaygısı, şüphesi 

Özgüveni düşük çocuklarda özsaygı da düşük olabilmektedir. Özsaygıyı, çocuğun mutluluk durumu ve hayattaki başarısı büyük ölçüde etkilemektedir.  

Özgüveni düşük olan çocuklar için ne yapmalı? 

• Öncelikle anne bablar, çocuklarına olana yaklaşımlarına çok dikkat edilmelidir. Aşırı koruyucu, baskıcı, kontrolcü yaklaşımlardan uzaka durmalıdır. 
• Anne babalar, aşırı eleştirel davranışlardan kaçınmalı; Çocuğu arkadaşlarıyla ya da kardeşleri arasında kıyaslamamalıdır. 
• Ev içinde güvenilir, rahat, her şeyin konuşulabildiği, paylaşıma açık bir ortam oluşturulmalıdır. 
• Çocuğa sadece eksik ya da güçsüz olduğu yanları değil, olumlu ve güçlü olduğu yanları da söylenmelidir. Uygun davranışlarında takdir edilmeli, başarılı olma duygusu hissettirilmelidir. 
• Çocuğun duygu ve düşüncelerine önem verilmeli; çocuk olduğu gibi kabul edilmelidir.  
• Anne babalar koruyuculuk ve baskı sınırlarını iyi çizmeli, tutarlılık göstermelidir. 
• Çocuklardan beklenenler ve sorumluluklar çocuğun yaşına, kapasitesine, algısına göre olmalıdır. 
• Anne babalar, her daim çocuğun yanında olduğunu hissettirmeli; çocuk yalnızlık hissine kapılmamalıdır. 

Özgüvenin düşük olması kadar, yüksek olması da bir yerden sonra çocukta olumsuz etkiye sahip olabilmektedir. Aşırı özgüvenli çocuklarda sürekli olan bir ‘bene yaparım, hallederim’ inancı oluşabilmekte, çocukta gereksiz olan ve riske yol açabilecek olan bir kibir ve cesaretlenmeye sahip olabilmektedir. Bu da çocuğun ‘ben’ algısını olumsuz etkilemekte, çocukta sürekli bir onay ve fazlaca takdir edilme ihtiyacını oluşturabilmktedir. 

Çocuğun özgüveni ve oluşumundaki en büyük faktör, çoğu konularda olduğu gibi burada da anne babadır. Temel taşı oluşturan anne babaların yaklaşımları, ilişki ve iletişim tarzları, çocuklara olan bakışı, tutumları özgüveni etkileyen en büyük faktörlerdir. Yapılması gerekenler konusunda dengeyi tutturmak, tutarlı olmak çok önemli bir nokta olmakla beraber; eğer çocuğunuzda özgüvene dair sorunlar yaşanıyorsa, günlük yaşamı ve ilişkileri önemli ölçüde olumsuz olarak etkiliyorsa, kesinlikle uzmandan destek alınmalı, çocuğun özgüveni konusunda çözüm yolları aranmalıdır. 

Özel Berk Karaoğlu Aile Danışma Merkezi