-Çocukta Çalma Davranışı-

Anne babaların çocuklarında görmek istediği, üzerinde düştüğü davranışlardan biri izin istemedir. Misafirlikte, komşuda, okulda; arkadaşlarından, öğretmenlerinden, tanıdıklarından hem nezaket olarak hem toplum kuralları niteliğinde çocuklarında görmek istedikleri bu davranışın yaşa ve gelişime göre çocukta içselleşmesi önemli bir noktadır. Bunun tersi olan 'çalma' davranışı da çocuklarda görülen bir durumdur.

İzin isteme ve Çalma Davranışının Özellikleri Nelerdir? Çocukta Neden Görülür?

Küçük yaşlarda izinsiz bir şey almak ya da yapmak suç ya da yanlış değildir. Çocuğun gelişim dönemine göre oldukça normal olan bu davranışın temelinde; ‘istemek yeterli, izine gerek yok’ algısı vardır. Çocuk, davranışının yanlışlık bilincinde değildir. Özellikle 3-4 yaşlarındaki çocuklar için sahiplenme olmayışı ve mülkiyet kavramını bilemeyişi, bu izinsiz istemenin nedenidir. Bu yaştaki çocuklar her şeyi sahiplenme ve kendine ait sanma düşüncesindedir. Benmerkezci yaklaşımları oldukça fazla olup istekleri anında yerine gelsin isterler, o anda olup bitsin diye düşünürek bunu için çaba gösterirler. Bu durum 7-8 yaşlarına kadar devam eder ve kesinlikle çalma davranışı olarak kabul edilmez. Çocuktaki bu durum sevdiği ya da hoşuna gittiği şeyi yanında bulundurma isteğidir.

Yaş ilerledikçe çocukta farklı sebeplerden dolayı bu durum gözlenebilmektedir. Bu sebepler ne olabilir?

• Kabul görme,
• intikam alma,
• sevilme,
• ilgi çekme ,
• aşırır kuralcı ve disiplinli yaklaşımlara karşı hissedilen eksik doyumu nesne ile karşılama gibi 
• değersizlik duygusu ve özgüven eksikliği

Anne Babalar Ne Yapabilir ‘izin isteme’ ve 'çalma' Davranışına Dair? 

• Öncelikle suçlamaktan uzak durup, ceza ya da baskı uygulamayın. Aşırı tepkiden kaçının. 
• Sakin yaklaşıp yargılamadan, inatlaşmadan, etiketlemeden, sert eleştirilerden uzak durarak anlayışlı bir tutum sergileyin.  
• Amacınız uygun bir şekilde, o davranışı neden yaptığını öğrenmek, bulmak olsun. Sebebi öğrendikten sonra bunu düzeltecek şekilde adımlar atın; bu somut bir eksiklik olabileceği gibi, duygusal bir ihtiyaç da olabilir. Bunu hiçbir şekilde göz ardı etmeyin.  
• Örnek olun. Siz de çocuğunuzdan bir şeyler isterken, bunu izin isteyerek yapın. Çocuk görsün, yaşasın bu durumu. Değer verildiğini, saygı duyulduğunu, uygun ve güzel bir davranış olduğunu hissedecektir. Ardından içselleştirecektir, benimseyecektir.
• Dengeli, tutarlı bir yaklaşım gösterin ve çocuğunuzun yaşına göre duruma dair konuşun.  'Nasıl ödünç alınır? ' sorusunu çocuğunuzla beraber değerlendirin. ' Çalmak nedir, izin istemek nedir, neden izin istemeliyiz ' sorularını anlatarak, açıklayarak, çocuğunuzun da kabul edip uyum sağlayacağı şekilde çocuğunuza ifade edin.

Burada önemli olan nokta, çocuğun olumsuz tepkisini çekmeden; onun da anlam verebileceği en azından uygulayabileceği şekilde davranışı benşmsetmektir. Ve çocuğunuza güvensizliğinizi kesinlikle hissettirmemenizdir. Küçük yaşlarda alışkanlık haline gelmesi, ileriki yaşlarda bilinçli bir şekidle kavramasıyla bütünleştiği takdirde olumlu davranış tam anlamıyla kazanılmış olacaktır. Eğer çalma davranışı ciddi anlamda ilerlediyse ve anne babalar bu durumu tek başlarına düzeltemiyorlarsa, kesinlikle uzmandan destek alınmalıdır. Çocuğua bu durumun açıklanması, yaklaşımlar ve tutumlar, hangi adımların izleneceği gibi konular sağlıklı ve doğru bir şekilde değerlendirilip anne babalar bu konuda bilgilendirilmelidir.

Özel Berk Karaoğlu Aile Danışma Merkezi