Sporun ve sporcunun psikolojik kökenli süreçlerini inceleyen hem bilimsel hem uygulamalı bir psikoloji dalıdır. İnsan davranışlarını spor ve egzersiz alanında inceler. Psikolojik faktörlerin fiziksel faktörlere nasıl etki ettiği ve spor ve egzersiz aktivitelerine katılımın bireyin gelişimi ve psikolojik sağlamlığını nasıl etkilediğiyle ilgili çalışmalar yapar.
Psikolojik dayanıklılık, zor koşullarla karşılaşan bireylerin bu koşullara uyum sağlayarak üstesinden gelmesi olarak değerlendirilmektedir. Yani stresi azaltan ve uyumluluğu destekleyen bir kişilik özelliğidir. Spor psikolojisi sporcuların stres, kaygı yönetimi ve zorlu koşullarda pozitif bir şekilde devam edebilme, pozitif benlik algısı geliştirmede, iletişim becerilerini güçlendirmede, motivasyonu süreğen hale getirmede, amaç, hedef belirlemede, disiplin geliştirme becerilerinde, yorgunluk yönetimi ve psikolojik olarak dayanıklı kalma ve problem çözme yeteneği geliştirmede etkilidir.
Motivasyon, bireylerin eylemi tamamlayabilmeleri için gerekli içsel ve dışsal nedenlere bağlı olarak başarı ve eylemin devamlılığını sağlayan enerjidir. Sporda motivasyon kaynağı olarak birey ödül, sosyal statü, saygınlık kazanma, fiziksel olarak sağlıklı olma, eğlence, haz başarı tatmini yaşama gibi kişisel sebeplerle spora motive olabilir. Yani sporu yapma nedeni olarak düşünülen kişisel gerekçelerdir.
Disiplin ise sporcuların başarıyı elde etmek için gereken çabayı ve sorumluluğu bünyede barındırmaktır. Antrenman rutinlerini sürdürmeye, motivasyon düşüklüğünde, huysuz hissetmeye ve gerekli motivasyonu kendinde bulamamaya rağmen sporu yapmaya devam etmelerine yardımcı olan bir enerjidir. Hedefe ulaşabilmek için uzun vadeli olarak sürdürülen istikrardır.
Motivasyon ve disiplin birbirlerini ilgilendiren kavramlardır. Motivasyon, başlangıç noktası olarak sporcunun neden bu sporu yapıyorum sorusunun cevabıyla ilgilidir. Ancak disiplin, bu motivasyonu hayata geçirmek ve amaçlara ulaşmak için yerine getirilmesi gereken sorumluluklardır. Sporun devamlılığı için motivasyon ve disiplin şarttır.
Tenis, golf, koşu, yüzme gibi bireysel sporlarda performans sorumluluğu tamamen bireye aittir. Bireysel sporlarda sporcu kendi kişisel kondisyonunu ve teknik yeteneklerinin gelişiminden sorumludur. Birey, belli bir zaman içinde başarı elde etme, şampiyon olma, gelişim sağlama vb. kendi belirlediği hedeflerine odaklanır. Ayrıca performansının sonucu da yine aynı şekilde kendi kontrolünde, yeteneğine ve çabasına bağlıdır.
Voleybol, futbol, basketbol gibi takım sorumluluklarında ise ortak sorumluluklar vardır. Takım, iş birliği ve koordineli şekilde çalışmalarını yürütür. Üyeler birbirine karşı sorumludur ve başarı takımın bir parçasıdır. Kazanmak, şampiyonluk hedeflemek veya diğer takımlara karşı rekabet gibi hedefler takıma ait hedeflerdir. Kazanmak veya kaybetmek ise takımın genel başarısına katkı sağlar.
Yaş gruplarının fiziki gelişim özellikleri göz önünde bulundurularak kas gelişimi, iskelet sistemi, performans, motivasyon düzeyi, bilişsel becerileri, sakatlık ve iyileşme süreçleri birbirinden farklıdır. Diğer yandan sporla uğraşan bireyin kişilik yapısındaki özellikler de avantaj veya dezavantaj yaratabiliyor. Örneğin fiziksel ve ruhsal değişimin yoğun olduğu ergenlik döneminde ruhsal dalgalanmalar yüksek olduğundan problem çözme, stres, karar verme ve kaybetmeyi kabullenme süreçlerinde güçlük çekmesi olasıdır. Yani bir ergen kritik bir maç skorunda strese bağlı olarak duygu düzenlemede güçlük çekerse hata yapma olasılığı problem çözme becerileri güçlü bir yetişkine göre muhtemelen daha yüksek olacaktır. O yüzden değerlendirmeler yapılırken yaş, fiziksel gelişim, kas yapısı, problem çözme becerileri, stres düzeyinin yaş faktöründen etkileneceği göz önünde bulundurulmalıdır.
ÖZEL BERK KARAOĞLU AİLE DANIŞMA MERKEZİ