*Kendini feda etme şeması, erken çocukluk döneminde yetersiz, güçsüz ve depresif bir ebeveynin varlığına işaret eder. Çocuk devamlı olarak ebeveynlerinin ihtiyaçlarını karşılamak için adeta pervane olmuştur. Ebeveynlerin çocukluk döneminde vermesi gereken ilgi, bakım ve şefkati burada veren kişi çocuk olmuştur. Bu durumun olmadığı durumlarda ise, kendini feda etme şemasına sahip olan kişide suçluluk duygusu oluşmaktadır.Bu şemaya sahip olan kişi kendisini ebeveyninden sorumlu hisseder.
Kendini feda etme şemasının yerleşmesi ile, bu şemaya sahip olan kişi yetişkinliğinde de devamlı olarak verici konumundadır. Aile, sosyal ilişkiler ve romantik ilişkileri söz konusu olduğunda yapıcı olan taraf ve verici taraftır. Romantik ilişkilerinde de partnerinin ihtiyaçlarını karşılamak için uğraşmaktadır. Çoğu zaman olumlu geri dönütler alsa dahi bir noktadan sonra sorgulmaya ve bu durumdan rahatsızlık duymaya başlayacaktır.Kendini feda etme şeması aktif olanların, temelde yatan değersizlik duygusu ve kabul görememe ile ilişkilidir. Bu şemaya sahip olan kişiler bir noktada ebeveynlerinin ebeveyni konumundadır.Kendini feda etme şeması boyun eğicilik şemasına benzemektedir.Kişi, karşısındaki kişinin ihtiyaçlarını karşılamadığında onun üzüleceğini düşünmektedir.Daha çok evin büyük çocuklarında görülebilmektedir.Daha çok annelerde de gözlenmekte bunun sebebi ise, karşılık görmeden verici olduklarından kaynaklanmaktadır. Kendini feda etme şemasına sahip olan kişiler, bencil olmaktan içten içe korkmaktadırlar ve aşırı derecede verici olmaları abartılı davrandıklarını da göstermektedir.
Bu şemaya sahip kişiler, diğer insanların sıkıntılarını dinlemek, onlar için bir şeyler yapmak ve onlarla ilgilenmeyi tercih ederler. Kendileri hakkında konuşmak veya kendileri için bir şey yapmak söz konusu olduğunda rahatsızlık duyarlar.Bu şemaya sahip kişiler, şemanın bazı getirileri ile baş edebilmek için şemaya teslim olma davranışı gözlemlenir.Şemaya teslim olma durumunda davranış olarak ise, diğer insanlara karşı verici olmak ve kendi ihtiyaçlarını yok saymak gelir. Bu şemaya sahip kişilerde, şema kaçınması olarak yakın ilişkilere girmekten korkmak ve kaçınmak gözlenir.Kendini feda etme şemasına sahip kişilerde, şema aşırı telafisi ile ise, şemanın kişide ortaya çıkarmış olduğu olumsuz bazı duyguları baskılamak için abartılı davranışların gözlenmesidir.
Bazı uyumsuz şemalarda çalıştığımız gibi kendini feda etme şemasında da şema terapi etkili olmaktadır. Şema terapi ile amaç, kişi fark etmemiş olsa dahi çocukluk döneminden itibaren karşılanmayan bazı ihtiyaçlarının diğer insanlar gibi karşılanmaya hakları olduğu noktasında farkındalık geliştirmelerini sağlar.
PSİKOLOG SUDE CEMRE ÖZKUL
ÖZEL BERK KARAOĞLU AİLE DANIŞMA MERKEZİ