Histriyonik Kişilik Bozukluğu kimlerde görülür?
Toplumun %2-3’lük kesimi bu bozukluğa sahiptir. Histriyonik kişilik bozukluğu
etiyolojisi gereği kadınlarda erkeklerden fazla görülür. Genellikle ergenlik ve ergenlik sonrası genç yetişkinlikte başlar.
Histriyonik Kişilik Bozukluğu Neden Oluşur ?
Bu bozukluğun kalıtımsal etkisi azdır ve çoğunlukla çocukluk çağında yaşananların etkisi olduğu düşünülür. Psikodinamik açıdan baktığımızda çocukken anneden beklediği yakınlığı bulamayan babaya yönelmiş kızlar babasının ilgisini çekebilmek için flörtçü davranışlar sergilerler. Babanın dikkatini çekmek için küçükken kullanılan flörtçü davranışlar histriyonik rahatsızlığın temelini oluşturabilmektedir. Kısacası bu bozukluğa sahip bireyler çocukluk dönemi boyunca dengesiz bir ebeveyn tutumu ile karşı karşıya kalmış olabilmektedirler.
Histriyonik kişilik bozukluğu belirtileri yaşlandıkça azalma göstermektedir.
Peki bu kişilik bozukluğuna sahip bireylerin özellikleri nelerdir ?
1. Histriyonik kişilik bozukuluğunun en temel özelliği aşırı heyecanlı ve ilgi çekme meraklısı davranışların olmasıdır. Bu bozukluğa sahip bireyler renkli,aşırı süslü, göz alıcı,alımlı olmaya çalışırlar; dikkatleri üzerlerine çekmek için, ayartıcı ve baştan çıkarıcı tutumlar sergilebilirler.
2. Engellenmek veya reddedilmekten hoşlanmazlar. Beklediği ilgiyi bulamadığı durumlarda öfke patlamaları, ağlama krizleri geçirebilirler.
3. İletişim esnasında en belirgin olan özellikleri; olayları dramatize ederek acınası bir durumdaymış gibi gözükmek, tepki ve mimiklerini abartılı şekilde ortaya koymak örnek olarak gösterilebilir. Genellikle iniş çıkış gösteren bir duygusallık sergilerler.
4. Başkalarından ve yaşanan olaylardan çabuk etkilenirler ve telkine yatkın kişilik özellikleri vardır.
5. Duygusal açıdan derinlikleri yoktur, sığdırlar ya da içten değildirler. Örneğin, bu bozukluğa sahip birey ertesi gün sohbet ettiğini bile hatırlamayacağı birine abartılı şekilde iltifatlar edebilir ve ona olan yoğun duygularından bahsedebilir.
6. Kolay tahrik olurlar. Cinsel yönden kışkırtıcıdırlar. Kadınlar cilveli bir şekilde davranabilir; erkekler ise başkalarını över ve baştan çıkartıcı olarak amacına ulaşmaya çalışabilirler.
7. Temelde derin cinsel korkular ve kısıtlanışlar yaşayan bu bireylerin dış görünüşleri ise bunun tam tersidir.
8. Histriyoniklerin bir çok tanıdıkları vardır, ancak arkadaşları azdır. Yalan söylemeyi tercih ederler ve yalanları ortaya çıkmasın diye ilişkileri sürekli değildir. Hem cinsleriyle arkadaşlık kurmada sorun yaşar. Karşı cinsle ilişkileri daha fazladır.
9. Dikkat çekmek ve daha fazla ilgi için intihar tehdidini kullanırlar. İntihar etme olasılıkları bilinmemektedir ancak bu tehditler dikkate alınmalı ve yetkili yerler bilgilendirilmedilir.
Histriyonik Kişilik Bozukluğunun Psikoterapi Yöntemi Nedir?
Genel kişilik bozukluğunda kullandığımız psikoterapi yöntemleri kullanılmaktadır. İlk başta kişiyi görmemiz gerekmektedir. Genellikle bu kişiler iç görüsü olmadığı için tek başlarına gelmezler. Bir yakınlarının yönlendirmesiyle veya başka rahatsızlık sebebiyle gelebilirler. Ancak ilk başta gerekli kişilik testleriyle bunu somut olarak danışana gösterip öncelikle iç görüye yönelik bir terapi sağlayıp; Birey Merkezli Terapi dahilinde gidip bireye önem verip sonraki terapi aşamalarında Şema Terapi ile veya travmatik noktalar var ise EMDR terapisi ile de devam edilmektedir. Eğer daha çok düşünce ve duygularda tetikleyici etkenler var ise Bilişsel Davranışçı Terapi ile de yol alınarak çözüme ulaşılmaya çalışılmaktadır.
Eğer kişiler işlevsellikte (uyku,iştah, ölüm düşünceleri vb.) yoğun sıkıntılar yaşıyorlar ise psikiyatrik yönlendirme yani farmakolojik desteğe (ilaç tedavisi) yönlendirme yapılmaktadır.
Şema Terapi kişilik bozukluklarında en çok kullanılan ve en çok işimize yarayan terapi metodlarının başında gelmektedir. Bu şemalar ilk çocukluk yıllarında ve ilk ergenlik yıllarında oluştuğu için bunları, sonrasında bir kişilik bozukluğu olarak seyrederken görebiliyoruz. Örneğin Histriyonik kişilerde "kendi başıma bir şey yapamayacağım." "bir işin sonunu getiremeyeceğim." gibi düşünceler ile hep karşı cinste bir şeyleri bulma ve kendilerini böyle tatmin etme olabilir. Bunları savunma mekanizmaları açısından baktığımızda ise var olan duygularını yansıtma veya yer değiştirme olarak görebilmekteyiz.
Uzman Klinik Psikolog M. Berk Karaoğlu